Page 75 - •- เอกสารตรวจราชการมณฑลเทศาภิบาล -•
P. 75
เอกสารตรวจราชการมณฑลเทศาภิบาล 73
่
ตาย การวิวาหะอวาหะมงคล กับราษฎรลูกบ้านจะอพยพไปอยูบ้านใดต�าบลใด หรือมาจาก
่
้
่
บ้านใดต�าบลใดมาพักอาไศรย์อยู ให้ยืนเดือนละ ๑ ครั้ง แลถ้าโคกระบือใหญนอยตายลง ก็
่
่
ุ
ให้ก�านันไปชัณสูตรดู เพือว่าจะตายด้วยเหตอันใด ถ้าเจ็บตายให้เรียกค่าชัณสูตรตัวละ
สลึง ถ้ารู้ว่าฆ่าตายให้เรียกตัวละหนงบาท แลการคดีถ้อยความที่เกิดขึนในท้องที่ ให้ก�านัน
้
ึ่
เปรียบเทียบได้เพียงเบียต�าแสน ค่าเปรียบเทียบเรียกฝายละสลึง ผลประโยชนเหล่าน ้ ี
้
่
์
่
ึ
่
่
้
ุ
ึ
่
ก�านันได้ แลก�านันบ้านหนงให้มีกลองหนงกลอง เมือเกิดโจรผู้ร้ายแลเหตใด ๆ ขึนส�าหรับ
๒๙
จะได้ตีกลองนั้น เปนสัญญาให้มาพร้อมกันทุกบ้าน ครั้นรุ่งขึนวันที ๖ มิถนายน ร, ศก
็
่
้
ุ
๑๑๕ เวลาเช้าได้ไปตรวจดูต�าบลบ้านทั้งหกบ้าน รวมหลังคาเรือนมีอยูประมาณ ๒๐๐
่
่
่
่
ึ
หลังเศษ ราษฎรเด็กผู้ใหญชายหญิงมีประมาณ ๘๐๐ คน บ้านหนงมีก�านันใหญ ๑ ก�านัน
ุ
ี
้
้
รอง ๑ ผู้ช่วย ๑ พืนดินบ้านเหล่านเปนดินทราย ต้นผลไม้มี มพร้าว ขนน ส้ม ต้นหม่อน
็
็
้
้
เปนพืน เรือนเหล่านั้นเสาไม้เต็งรัง พืนไม้ไผ่สับเปนฟาก ฝาตรุใบปรื หลังคามุงหญ้าแฝก
็
้
ราษฎรประกอบการเพาะปลูก ทอหูกป่นฝายท�าไหมขายรับพระราชทาน แลได้สืบถาม
ั
๒๔
ี
่
กิจทุกข์ศุขของราษฎรชาวบ้านเหล่านั้น ได้ทราบเกล้า ฯ ว่า ตั้งแตป ร, ศก ๑๑๐ มาจน
ี
้
ทุกวันน ค่อยมีความศุขขึนกว่าแต่ก่อน เพราะโจรผู้ร้ายเบาบางลง คดีถ้อยความก็ไม่มี บ้าน
้
ทั้งหกบ้านนไม่สูไกลกันนัก พอเวลาเช้า ๕ โมง ๔๐ นาทีกลับมารับพระราชทานแล้ว ออก
่
้
ี
จากบ้านส�าโรงเดีนไปตามทางดงนอย ข้ามล�าตคองท่าข้ามกว้างประมาณ ๗ วาเศษ มีนา
้
�
้
่
่
็
ศอกเศษพืนเปนทราย เวลาย�าค�าแล้ว ๒๕ นาที ถึงบ้านสะเดาแขวงเมืองนางรอง หยุดรับ
้
่
พระราชทานแล้ว พักอยูคืนหนง
ึ่
๒๙
รุ่งขึนวันที ๗ มิถนายน ร, ศก ๑๑๕ เวลาย�ารุ่งแล้วได้ไปสืบถามกิจทุกข์ศุขของ
้
่
่
ุ
ราษฎร ในบ้านเสดา บ้านทุ่งมน บ้านขว้าว รวมหลังคาเรือนมีอยู ๗๐ หลัง ราษฎรเด็ก
่
่
่
ผู้ใหญชายหญิงมีอยูประมาณ ๓๗๐ คนเศษ ความทุกข์ศุขแลบ้านเรือนต้นผลไม้ คล้ายกัน
่
่
กับหมูบ้านส�าโรง ทีได้กราบบังคมทูลพระกรุณามาแล้ว เวลาเช้า ๒ โมง ๑๔ นาทีกลับมา
่
็
รับพระราชทานแล้ว เดีนเกวียนไปตามปาชายทุ่ง ถึงเมืองนางรองเปนมณฑลนครราชสีห์มา
่
่
้
เวลาเช้า ๕ โมง ๓๐ นาทีได้ขึนพักอยูทีออฟฟศท�าใหม่สามห้องมีเฉลียงรอบแตยังไม่แล้ว
่
ิ
่
ดี เวลานั้นพร้อมด้วยกรมการหลายนาย ข้าพระพุทธเจ้าได้ถามเรืองราชการบ้านเมือง
พระพรหมาภิบาล
