Page 7 - •- เอกสารตรวจราชการมณฑลเทศาภิบาล -•
P. 7
เอกสารตรวจราชการมณฑลเทศาภิบาล 5
ราชการเมืองและประกอบอาชีพเลียงตนเองกับบริวารด้วยการเก็บค่าธรรมเนยม ภาษี
ี
้
อากร สมพัตสร และเกณฑ์แรงงาน
่
หลังจากทรงผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ครั้งที ๒ เมือ พุทธศักราช ๒๔๑๖
่
์
แล้ว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยูหัวมีพระราชอ�านาจเต็มสมบูรณในการบริหาร
่
ราชการแผ่นดิน ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ปรับปรุง แก้ไข และปฏิรูป
การบริหารราชการแผ่นดินส�าคัญหลายประการ ดังน ้ ี
๑. ทรงปฏิรูประบบการจัดเก็บภาษีอากรรายได้แผ่นดิน โดยแยกพระคลังออก
จากกรมท่า (กรมต่างประเทศ) ตั้งเปนหอรัษฎากรพิพัฒน กับโปรดเกล้าฯ ให้ตรากฎหมาย
็
์
ปรับปรุงการจัดเก็บภาษีอากร เรียกว่า พระราชบัญญัติส�าหรับหอรัษฎากรพิพัฒน ์
จุลศักราช ๑๒๓๕ (พ.ศ. ๒๔๑๖) ต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้ตรากฎหมายเพิมเติมเรียกว่า
่
พระราชบัญญัติส�าหรับกรมพระคลังมหาสมบัติแลว่าด้วยกรมต่าง ๆ ซึงจะเบิกเงินส่งเงิน
่
จุลศักราช ๑๒๓๗ (พ.ศ. ๒๔๑๘)
๒. ทรงปรับปรุงด้านก�าลังคน ทรงลดทอนอ�านาจกรมพระสุรัสวดีลง เริมจาก
่
่
โปรดเกล้าฯ ให้ตราข้อบังคับทหาร จ.ศ. ๑๒๓๙ (พ.ศ. ๒๔๒๐) เพือจัดการกรมทหารมหาดเล็ก
รักษาพระองค์ ตอมาได้โปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติทหาร จุลศักราช ๑๒๕๐
่
(พ.ศ. ๒๔๓๑)
๓. ทรงก�ากับการต่างประเทศด้วยพระองค์เอง หลังจากทรงแยกพระคลังออกจาก
กรมท่า (การต่างประเทศ) ตั้งแต่ จ.ศ. ๑๒๓๕ (พ.ศ. ๒๔๑๖) ยังทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ
ให้เจ้าพระยาภาณวงศ์มหาโกษาธิบดี (ท้วม บุนนาค) เสนาบดีกรมท่าเดิมคงด�ารงต�าแหนง
ุ
่
ุ
็
เปนเสนาบดีต่อไป ครั้นถึง พ.ศ. ๒๔๒๘ เจ้าพระยาภาณวงศ์มหาโกษาธิบดีได้กราบถวาย
่
บังคมลาออกจากราชการด้วยเหตชราภาพ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แตงตั้งให้
ุ
พระเจ้านองยาเธอ พระองค์เจ้าเทวัญอทัยวงศ์ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา
ุ
้
่
่
่
่
เทวะวงศ์วโรปการ ทรงด�ารงต�าแหนงเสนาบดีกรมท่า มีสถานทีท�าการอยูทีพระราชวัง
สราญรมย์
