Page 121 - •- เอกสารตรวจราชการมณฑลเทศาภิบาล -•
P. 121
เอกสารตรวจราชการมณฑลเทศาภิบาล 119
่
ทางเมือง จ�านวนพริกไทยทีได้เก็บภาษีตามบาญชีของเจ้าพนักงานแต่เมษายนถึง
กันยายน รวม ๖ เดือน ตรวจเก็บภาษีพริกไทยร่อนได้ ๕๗๔๑ หาบ ๕๗ ชั่ง แต่ข้าพระพุทธเจ้า
มาขอดูบาญชีบริสัทรับซือพริกไทยจันทบุรีทางกรุงเทพ , แต่เมษายนถึงกันยายน พริกไทย
้
ี
้
่
ทีรับซือจากเมืองจันทบุรี คือบริสัทบอเนยว ๔๕๒๐ หาบ บริสัทอาร์ระคัน ๑๙๐ หาบ
บริสัทคลาก ๑๘๐๐ หาบ จีนเม่งสุน ๑๕๐๐ หาบ รวม ๘๐๑๐ หาบ ผิดกันถึง ๒๒๖๘ หาบ
้
่
๔๓ ชั่ง คือเงินภาษีเก็บได้นอยไปถึง ๒๘๓๕ บาท ยังพริกร่อนทีขายปลีกมากรุงเทพ ,
ี
้
์
่
่
นอกจากบริสัทเหล่านยังมีอิกมากเปนแน พริกไทยเปนสินค้าใหญ มีผลประโยชนส่วน
่
่
ุ
แผ่นดินมาก ควรต้องตรวจตราวิธีเก็บภาษีให้รัดกมกว่าทีเปนอยู ทีจะจัดไม่ยากเลย มีนายด่าน
่
ดีดีคนเดียวภอ
้
่
่
ื
ภาษีปาผึงหรือโดยตรงทีเก็บเปนภาษีฟนนั้น ข้าพระพุทธเจ้าได้ประชุมคนตัด
ึ
ื
่
่
ื
่
่
ฟนคนรับซือฟนไตสวนและได้ไปไตสวนถึงทีด่านเก็บภาษีและทีปาฟน ทีหนงก็เก็บอัตรา
่
ื
้
่
่
่
่
อย่างหนงต่าง ๆ กันแต่คงอยูใน ๗ เก็บ ๑ ขึนไปถึง ๕ เก็บ ๓ ตามราคาทีขายได้ ทีเปน
ึ
้
่
่
ี
้
ดังนเพราะค�าสั่งของกระทรวงพระคลังก็สั่งมากว้าง ๆ ว่าจีนเขาเก็บมาแต่เดิมอย่างไรให้
ื
เก็บอย่างนั้น ราษฎรพากันมาร้องต่อข้าพระพุทธเจ้ามากว่าเดือดร้อนเพราะขายฟนได้ ๕
บาท ต้องเสียภาษี ๒ บาท หรือ ๗ บาท ต้องเสียภาษี ๑ บาท ในจ�าพวกคนที่นับถือสาสนา
ื
้
คริสเตียนไม่ยอมเสียภาษีให้ทีเดียว เพราะอ้างว่าภาษีฟนไม่มี และทั้งภาษีผึงก็ได้โปรดเกล้า ฯ
ให้เลิกเสียเร็ว ๆ นแล้ว เจ้าเมืองกรมการก็เปนอันติดเก็บไม่ได้ ข้าพระพุทธเจ้าได้พบกับ
ี
้
บาทหลวงว่ากล่าว บาทหลวงรับว่าจะสั่งให้เสียให้ แต่ต่อไปขอให้ลดภาษีสักหนอยด้วย
่
ื
ุ
เก็บแรงนัก วิธีเก็บภาษีฟนนั้น ถ้าใครจะไปตัดฟนต้องมาขอใบอนญาตจากเจ้าพนักงาน
ื
ุ
่
ื
่
๊
ก่อน ค่าใบอนญาตไม่มี เมือตัดฟนได้แล้วเท่าใด เมือจะส่งลงเรือเมล์หรือเรือโปะบันทุก
เข้ามากรุงเทพ , จึงไปแจ้งความแก่เจ้าภาษี เจ้าภาษีให้คนมาตรวจเก็บภาษี เวลาบันทุก
้
ื
ลงเรือได้รับเงินค่าฟนแล้ว ทางปากนาแหลมสิงห์มีเรือเมล์อัษฎงค์แลเรือบุเก็ตติงงา รับ
�
ฟนบันทุกเข้ามาขายกรุงเทพ , แต่ก่อนมาราษฎรเคอยขายได้ บัดนมีหลวงแพ่งนายอ�าเภอ
ื
ี
้
โขมงกับหลวงพรหมเสนาสัสดีนอกราชการเข้ามาคิดอ่านพูดจากับเจ้าของเรือเมล์ที ่
ื
กรุงเทพ , รับขายฟนได้แต่ ๒ คนเท่านั้น ฟนของราษฎรเรือเมล์ไม่ยอมรับพากันร้อง
ื
พระยาศรีสหเทพ
